Η ομορφιά του κενού

Κάποτε ένας γνωστός μου σε μία έκθεση ζωγραφικής προσπαθούσε να εκφράσει αυτό που του άρεσε στους πίνακες που έβλεπε. Τελικά αναφώνησε. Το βρήκα! Μου αρέσουν γιατί απουσιάζει παντελώς η ανθρώπινη φιγούρα!

Τη γνώμη του γνωστού μου συμμερίζονται ταξιδιωτικά πρακτορεία και διαφημιστικές εταιρείες. Θα έχετε παρατηρήσει ότι οι φωτογραφίες που προβάλλουν, μας δείχνουν παραλίες συνήθως άδειες, και αν εικονίζονται ξαπλώστρες, αυτές είναι κενές χωρίς λουόμενους και ηλιαζόμενους, χωρίς καφέδες, χωρίς όλη εκείνη την αρματωσιά από φουσκωτά στρώματα, σωσίβια σε σχήμα φλαμίνγκο ή κροκόδειλου και άλλα τέτοια που μας συνοδεύουν στις διακοπές μας. Όταν φθάσει ο τουρίστας στην "ερημική" παραλία του φυλλαδίου είναι ζήτημα αν θα βρει μία θεσούλα να απλώσει την πετσέτα του.
Η απουσία ανθρώπων φαίνεται να προσδίδει μία γοητεία στις εικόνες τοπίων και τόπων. Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες το γνωρίζουν αυτό και δείχνουν απατηλές εικόνες. Ή τουλάχιστον έδειχναν μέχρι τώρα. Ίσως στο άμεσο μέλλον αυτές οι "απατηλές" φωτογραφίες να είναι πιστές στην πραγματικότητα έτσι όπως διαμορφώνεται.

Εκτός όμως από τις παραλίες, το κενό δημιουργεί μία περίεργη αίσθηση όταν παρεισφρέει και στο αστικό τοπίο. Άδειοι δρόμοι και πλατείες μπορεί τώρα να μας φαίνονται ανοίκειοι και μυστηριώδεις όμως κάποτε ήταν η καθημερινότητα των ανθρώπων. Φυσικά για τους millennial και τις νεότερες γενιές Υ και Ζ, ένας άδειος δρόμος είναι ανήκουστο φαινόμενο έως ανυπόφορο.

Στους νέους, το κενό παρουσίας και θορύβου δημιουργεί αίσθημα άγχους και συνειρμικά συνδυάζεται με σκηνές από ταινίες θρίλερ, λίγες στιγμές πριν "το κακό" κτυπήσει κεραυνοβόλα.

Αίσθημα άγχους έχουν οι άνθρωποι σήμερα και στη σκέψη ότι θα μείνουν μόνοι με τον εαυτό τους.
Ούτε ένα λεπτό χωρίς "επικοινωνία" με τον άλλο.
Γι'αυτό, σε αυτή την πρωτόγνωρη νέα τάξη πραγμάτων που μας βρήκε με την πανδημία του κορονοϊού, είναι δύσκολο να αλλάξουν συνήθειες, να μη φοβάται κάποιος το κενό, την ησυχία, τον εγκλεισμό στο σπίτι και τη συναλλαγή με λίγους οικείους.

Βρίσκω πολύ όμορφη αυτή την εικόνα από την πλατεία Σολωμού στη Ζάκυνθο. Όταν βρέθηκα εκεί ένα Πάσχα, η πλατεία είχε χάσει την ομορφιά της, ασφυκτιούσα μέσα στην κοσμοσυρροή των τουριστών από τριάντα πούλμαν που είχαν παρκάρει γύρω τριγύρω.

Όμορφη είναι και αυτή η φωτογραφία της πλατείας Ελευθερίας της Λαμίας. Η σιλουέτα του ανθρώπου που μπαίνει στο σκιερό πεδίο του πρώτου πλάνου της εικόνας, κεντρίζει το βλέμμα εξίσου με το καμπαναριό που βρίσκεται στο φως. Είναι μία κοινή πλατεία, μία κοινή ημέρα όπου δε συμβαίνει κάτι το ιδιαίτερο. Η ομορφιά της εικόνας οφείλεται κατά τη γνώμη μου στην ερημιά.

Μία μοναχική φιγούρα στο κέντρο της αλέας των δένδρων περπατά βιαστικά (ναι ακόμα κι αν η εικόνα είναι ακίνητη έχω την αίσθηση ότι αυτή η γυναίκα βιάζεται να πάει στον προορισμό της, δεν βγήκε για βόλτα στο χιόνι).

Σε αυτή τη φωτογραφία που τράβηξε ο Γιώργος Βαφιαδάκης το 1934 στην Καστοριά, δύο μόνο είναι οι ανθρώπινες φιγούρες. Ένας άνδρας, βιαστικός κι αυτός, διασχίζει διαγώνια το κέντρο της εικόνας. Ο δεύτερος, μόλις και διακρίνεται, κρύβεταi σχεδόν πίσω από τον μαντρότοιχο, δεξιά στην εικόνα. Ο πελαργός στη φωλιά του, στην κορυφή της στέγης, είναι μία ακόμα ζωντανή παρουσία. Μία περίεργη σύνθεση γεωμετρικών όγκων και φωτοσκιάσεων.

Η σημερινή δημοσίευση είναι αφιερωμένη στα θύματα του κορονοϊού.
Αν ερημώσουμε τους δρόμους και τις πλατείες και μείνουμε στα σπίτια μας ίσως να σταματήσει εδώ το κακό. Ας δούμε την ομορφιά του κενού.


Βασιλική Αθ.Χατζηγεωργίου

Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ