Και πάλι στα θρανία

Σάμος, 1917π. Μαθητές. Αρχείο Κωνσταντίνου Παναγιωτόπουλου. (γυάλινο αρνητικό, Φ.Α. 05.06.088)

Ο ήλιος χτυπάει στα μάτια, μα πρέπει να μείνουν προσοχή. Οι μικροί, αριστερά, ποζάρουν αμυνόμενοι - σχεδόν θυμωμένοι. Στέκουν παραταγμένοι κατά ηλικία και είναι πιθανό αυτά τ' αγόρια να 'ναι ολόκληρο το σχολείο. Κοστούμι για τον σαλπιγκτή ο οποίος θα μπορούσε να σαλπίζει την έναρξη της σχολικής χρονιάς.

Ελληνικές Σχολές Ρόδου, αίθουσα παραδόσεως Δημοτικού Σχολείου θηλέων, 1902π. Στον τοίχο το πορτραίτο του μεγάλου ευεργέτη του σχολείου Παύλου Καζούλλη. (Φ.Α. 3Ε15.011)

Η επιστροφή στα θρανία απασχολεί όλα τα παιδιά και ιδιαίτερα εκείνα που πρωτοδιαβαίνουν το κατώφλι του σχολείου. Είναι συνυφασμένο το σχολείο με την υποχρέωση, τη μελέτη, την εργασία, την αγγαρεία, τέλος πάντων τα εντελώς αντίθετα απ' τα καλοκαιρινά παιχνίδια. Κι όσο πλησιάζουν τα πρωτοβρόχια και μαζί τους αυτός ο ήχος της καταδίκης -το κουδούνι- τόσο σκοτεινιάζουν και οι σκέψεις των μικρών και μεγαλύτερων μαθητών: ξεκινούν τα εκπαιδευτικά "γυμνάσια".

Οδησσός, Ανώτερο Σχολείο, σχολικό έτος 1902-1903. Μαθητές σε γυμναστικές ασκήσεις. (Φ.Α. 3Ε31.039)

Οι μεγάλοι μιλάμε για το σχολείο με λέξεις όπως "εκπαίδευση", "διάπλαση", "μάθηση" και έχουμε το βλέμμα μακρυά, ήδη στο πανεπιστήμιο. Οι μικροί, μην έχοντας διανύσει την ίδια απόσταση, βλέπουν σε πρώτο πλάνο μόνο το πλήθος των βιβλίων που έχουν να αντιμετωπίσουν (ή να αποκρούσουν). Μοιραία λοιπόν η Μαφάλντα, η μικρή ηρωίδα του αργεντίνου σκιτσογράφου Quino, μετρά με μεζούρα την περίμετρο του κεφαλιού της διερωτώμενη εάν θα χωρέσουν όλ' αυτά που πρέπει να μάθει.

Βέβαια, εκτός από πεδίο μάχης για την κατάκτηση της γνώσης, το σχολείο είναι και πεδίο επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης. Και η επιστροφή στα θρανία φέρνει μεν τα καθήκοντα και τις ποικίλες εξωσχολικές δραστηριότητες, ξανασμίγει όμως τις παρέες.

Μαθήτριες της Γ' τάξης του Αρσάκειου (;) Διδασκαλείου, 1911-1912.

Μαθήτριες του Αρσάκειου (;) Διδασκαλείου. Μάθημα μουσικής. 1911-1912

Η σημερινή ανάρτηση σκοπό έχει απλά να ευχηθεί στους πολυάσχολους μαχητές των θρανίων  
καλή σχολική χρονιά.

Ματθίλδη Πυρλή