Χρήστος Ευελπίδης και Δημήτρης Χαρισιάδης στη Θάσο το 1950

Για τον Χρήστο Ευελπίδη έχουμε κάνει δύο αναφορές σε αυτό το ιστολόγιο. Η πρώτη ήταν στην πασχαλινή ανάρτηση της 9ης Απριλίου 2015. Η δεύτερη στην καλοκαιρινή ανάρτηση της 27ης Ιουλίου 2016 με θέμα έγχρωμες φωτογραφίες του Ευελπίδη από το ταξίδι του στα Δωδεκάνησα το 1950.
Σήμερα ζευγαρώνουμε τον ερασιτέχνη Ευελπίδη με τον καταξιωμένο επαγγελματία Χαρισιάδη. Και θα εξηγήσουμε γιατί κάνουμε αυτή τη σύναψη, ενώ δεν υπάρχει βιβλιογραφική αναφορά που να συνδέει αυτούς τους ανθρώπους.  Ο πρώτος, Κωνσταντινουπολίτης και μεγαλύτερος κατά 7 χρόνια από τον Καβαλιώτη Χαρισιάδη, δεν απασχόλησε τους μελετητές της ελληνικής φωτογραφίας, αδίκως κατά τη γνώμη μας. Ο Χαρισιάδης, από την άλλη, δικαίως τροφοδότησε πολλές μελέτες με επιστέγασμα την έκδοση  Φωτογραφικόν πρακτορείον "Δ.Α. Χαρισιάδης" (Μουσείο Μπενάκη, 2009), που αποτελεί διεξοδική επισκόπηση και μελέτη του αρχείου του Χαρισιάδη το οποίο απόκειται στο Φωτογραφικό Αρχείο του μουσείου.
Αλλά μέχρις εδώ ήταν οι διαφορές των δύο άνδρών. Τώρα θα συζητήσουμε τα κοινά τους σημεία.

•  Και οι δύο υπήρξαν ιδρυτικά μέλη της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας (ΕΦΕ) που ιδρύθηκε μεν το 1952 όμως οι προεργασίες είχαν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα: στο περιοδικό ΕΚΛΟΓΗ της Ελένης Βλάχου στο τεύχος Νοεμβρίου του 1951 αναγγέλεται η ίδρυση της εταιρείας με την ευχή να πλαισιωθεί από τους φίλους της φωτογραφίας για να αποκτήσει επιτέλους και η Ελλάδα "η τόσο αυτή φωτογενής γωνιά της γης, κάτι που δεν λείπει από καμμιά πολιτισμένη χώρα".

Η αναγγελλία της ίδρυσης της ΕΦΕ, Εκλογή, Νοέμβριος 1951, τχ. 73,

• Μια δημοσιευμένη φωτογραφία του Χαρισιάδη, και πάλι στο περιοδικό ΕΚΛΟΓΗ, στάθηκε αφορμή να διαπιστώσουμε το δεύτερο κοινό σημείο τους. 

Φωτογραφία του Χαρισιάδη δημοσιευμένη με τον τίτλο Μακεδονίτισσα στην ΕΚΛΟΓΗ του Ιανουαρίου 1952. Είναι μάλιστα μία από τις πρώτες έγχρωμες εικόνες που δημοσιεύει το περιοδικό.

Οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι η φωτογραφία της ηλικιωμένης μακεδονίτισσας του Χαρισιάδη τραβήχθηκε στη Θάσο συγκρίνοντάς τη με παρόμοια λήψη που υπάρχει στο αρχείο των slides του Ευελπίδη με τη σημείωση Θάσος 1950. Ο Ευελπίδης και ο Χαρισιάδης τράβηξαν στη Θάσο με μηχανές μικρού φορμά και έγχρωμο φιλμ slide.

Χρήστος Ευελπίδης, Παναγιά Θάσου, 15 Αυγούστου 1950, αρχείο Χρ. Ευελπίδη ΦΑ ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (ΦΑ 11.05.35.055)

 Αν και η φορά των φωτογραφιών είναι διαφορετική, είναι προφανές ότι τραβήχθηκαν την ίδια στιγμή στο ίδιο σημείο. Επίσης είναι προφανές ότι η μία εκ των δύο είναι γυρισμένη ανάποδα κατά τον οριζόντιο άξονα (αριστερά-δεξιά). Επειδή το σλάιντ του Ευελπίδη είναι προς τη σωστή φορά συνάγεται το συμπέρασμα ότι το λάθος έγινε κατά την εκτύπωση στο περιοδικό. Εκτός και αν ήταν συνειδητή επιλογή του εκδότη.

Άρα και οι δύο φωτογράφοι ταξίδεψαν στη Θάσο το καλοκαίρι του 1950. Το ερώτημα που προέκυψε ήταν εάν έκαναν μαζί το ταξίδι στη Θάσο ή εάν τυχαία βρέθηκαν κι οι δυο εκεί. Οι συμπτώσεις ήταν πολλές ώστε να μας επιτραπεί η πρώτη υπόθεση. 

Επικοινωνήσαμε με τους συναδέλφους του Φωτογραφικοιύ Αρχείου του μουσείου Μπενάκη* που επιβεβαίωσαν ότι ο Χαρισιάδης πήγε στη Θάσο το 1950.  Λίγο ψάξιμο ακόμα επιβεβαίωσε την υπόθεση μας. Ευελπίδης και Χαρισιάδης πήγαν μαζί στη Θάσο συνοδευμένοι από τις κυρίες τους. Στο αρχείο Χαρισιάδη υπάρχει μια φωτογραφία στην οποία εικονίζεται συντροφιά λουόμενων σε παραλία της Θάσου. Ο επιμελής Χαρισιάδης σημειώνει τα ονόματα των εικονιζόμενων μεταξύ των οποίων ο Χρήστος και η Αθηνά Ευελπίδη.

Εξίσου επιμελής και μεθοδικός ο Ευελπίδης μας δίνει στοιχεία για τις φωτογραφίες που τράβηξε. Πρόκειται για το σχολιασμό κάθε εικόνας που παρουσίαζε στις διαλέξεις-προβολές του. Ας τον ακολουθήσουμε στην ξενάγησή του στο χωριό Παναγιά της Θάσου.

"Ελάτε τώρα να επισκεφθούμε ένα ορεινό χωριό της Θάσου, περνώντας από πυκνό δάσος με θέα προς τη θάλασσα"

Χρήστος Ευελπίδης, προς Παναγιά Θάσου, 1950.

"Τα μέσα της συγκοινωνίας δεν είναι και τόσο αναπαυτικά, μα οι εκδρομείς έχουμε πάντα κέφι".

Χρήστος Ευελπίδης, προς Παναγιά Θάσου, 1950

"Το χωριό ονομάζεται Παναγιά, γιορτάζει και πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, και όπως η Παναγιά της Τήνου για τη νότια Ελλάδα, είναι και εδώ προσκύνημα πολυσύχναστο για τη Μακεδονία και τη Θράκη".

Χρήστος Ευελπίδης, Παναγιά Θάσου, 1950

"Στο πανηγύρι της Παναγιάς θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε πολλές τοπικές φορεσιές της Θάσου. Η κερά Μαρία, γριά αρχόντισσα, κάθισε εδώ να ξαποστάσει"

Χρήστος Ευελπίδης, Παναγιά Θάσου, 1950

"Πάλι η κερά- Μαρία με μια φιλενάδα της" 

Χρήστος Ευελπίδης, Παναγιά Θάσου, 1950

Με την Παναγιά της Θάσου έκλεινε η διάλεξη του Ευελπίδη με θέμα: Δωδεκάνησα, Σκύρος και Θάσος, κατά την οποία πρόβαλε συνολικά 167 διαφάνειες. 

Εμείς κλείνουμε με μία ακόμα φωτογραφία της Θασίτισσας αρχόντισας που στάθηκε αφορμή να συνδέσουμε τους δύο φωτογράφους.

Χρήστος Ευελπίδης, Παναγιά Θάσου, 1950

 

 

Βασιλική Αθ. Χατζηγεωργίου

Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

*Ευχαρίστιες οφείλουμε στις συναδέλφους Αλίκη Τσίργιαλου και Γεωργία Ιμσιρίδου του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη.